Zeki İnsanlar Neden Kendi Başarılarını Baltalar?

Mark her zaman sınıfının en zeki çocuklarından biriydi. Kariyerinde başarılıydı. Ancak Facebook’u kontrol eder ve okulda kendisinden daha başarılı öğrencilerin şu anda da kendisinden daha başarılı olduğunu görürdü. Çalıştığı şirkette de ondan daha yüksek performans gösteren meslektaşları vardı. Bazen, “Neyi yanlış yapıyorum?” diye merak ederdi.

Bu durum tanıdık geliyor mu? Kendinizi Mark ile özdeşleştirebilirsiniz ya da benzer duygularla mücadele eden bir çalışanınız ya da sevdiğiniz biri olabilir. Saf zeka tek başına büyük bir varlıktır ancak her şey değildir. Ve bazen zihinsel açıdan yetenekli insanlar istedikleri kadar başarı elde edemezler, zira farkında olmadan kendilerine zarar verirler. Eğer siz de bu durumdaysanız iyi bir haberim var: Bu zayıflıklarınızı anladığınızda onları tersine çevirebilirsiniz. İşte zeki insanların özellikle mücadele ettiği beş şey:

1. Zeki insanlar ilişki kurmak gibi diğer becerilere değer vermeyebilir ve zekaya gereğinden odaklanabilir.

Çok zeki insanlar, zekalarından dolayı bazen başarılarını kaçınılmaz olarak görür ve diğer becerileri önemsiz görürler. Örneğin, iş yerinde diplomasiyi ağır bulan bir birey bunu rolü için gerekli temel bir beceriden ziyade bir rahatsızlık olarak görüp hayatından çıkarabilir. Benzer şekilde, zeki insanlar bir sekreter için alımlı olmayı kritik olarak görürler fakat bir yönetici söz konusu olduğunda bu kriter önemsizdir. Dolayısıyla bu becerileri geliştirmek için zaman da çaba da harcamazlar.

İnsanlar bir anda durup böyle düşünmeye karar vermez, sebepleri vardır. Çoğu insan, kendisini güçlü yanlarından yararlanmak istemeye iten doğal bir önyargıya sahiptir ve aksine, doğal olarak güçlü olmadıkları alanları düşünmekten kaçınmayı tercih ederler. Zeki çocuklar genellikle çocukluk döneminde zekalarının değerli olduğu konusunda çok fazla destek alırlar. Devamlı akıllı olduklarını duyarak büyürler ve okullarında başarının onlara diğerlerinden daha kolay geldiğini tecrübe ederler. Sonuç olarak, yetişkin olduklarında neden zekalarına odaklanmaya devam ettiklerini anlamak kolaydır.

Ancak çoğu iş yerinde ilerlemek için saf zekadan daha fazlasına ihtiyacınız var. Ayrıca zayıf yönlerinizi ele almak yerine sadece en büyük gücünüze odaklanmak kendi kendinizi sabote etmektir ve başarıya engel olur.

Çözüm: Zayıflıklarınızı gidermek için güçlü yönlerinizi kullanın. Öğrenmede iyiyseniz sahip olmadığınız becerileri öğrenebilirsiniz. Kendinizi baştan yaratmanıza gerek yok. Sadece bir oyun planına ve gerçekten yapıcı bir tutuma ihtiyacınız var. Örneğin, bu alandaki başarınızı artırmak için iş yeri diplomasisine uyacak üç özel davranış tanımlayın.

2. Takım çalışması çok zeki insanlar için moral bozucu olabilir.

Bir kişi kavramları hızlı bir şekilde kavrıyor ve kendi performansı için yüksek standartlara sahipse, bilgileri işlemesi ve kavramları anlaması daha uzun süren başka biriyle çalışması zor olabilir. Bir kişinin, kendisinden daha az zeki öğrencilerle aynı sınıfta olması ve geride kalmış gibi hissetmesi, ekip çalışmasına dair bu hayal kırıklığının erken dönemde gelişmesine yol açabilir. Grup projelerinde neredeyse he şeyi yaptıysanız veya sizin açınızdan çok yavaş ilerleyen bir sınıfta hayal kurmaya daldığınız için azarlandıysanız bunun nasıl bir his olduğunu bilirsiniz. Bu duygular hayat boyunca yeniden tetiklenebilir. İnsanlar çocukken duygusal olarak zayıf oldukları bir nokta geliştirdiklerinde o zayıf nokta yetişkin yaşamlarında ortaya çıkabilir ve verdikleri içsel tepkinin şiddetini artırabilir.

Zeki insanlar, bazen bir görevi başkasından daha iyi yapabileceklerini hissettikleri için (gerçekten doğru olup olmadığı fark etmeksizin) delege etmekte zorlanabilirler. Bu, özellikle mükemmeliyetçi bir yapıya sahip olanlar için muhtemeldir.

Çözüm: İçsel tepkileriniz konusunda kendinize karşı anlayışlı olun ve neden kaynaklandığını anlayın. Fakat aynı zamanda, farklı zihinlerin bir takıma katacaklarını gerçekten takdir etmeyi de öğrenin.

3 .Zeki insanların özgüveni büyük ölçüde zekalarından gelir. Bu onların zorluklarla başa çıkma gücünü zayıflatabilir ve bazı şeylerden kaçınmalarına yol açabilir.

Özgüveninizin büyük kısmı zekanıza dayanıyorsa bir zaafınızın ortaya çıktığı durumlar çok zor olabilir: Sizden daha zeki ya da yetenekli insanlarla çalışırken, kritik bir geribildirimde, risk aldığınızda ya da başarısız olduğunuzda... Zeki hissetmediğinizi tetikleyen herhangi bir durum son derece korkutucudur. Zeki bir insan, günün sonunda gelişimini baltalayan bu durumlardan kaçınmaya çalışabilir.

Çözüm: Bazı açılardan sizden daha zeki insanlarla çalışmanın yararlarına objektif olarak bakın. Kendinizi akıllı insanlarla çevreliyorsanız doğru bir şey yapıyorsunuz demektir. Unutmayın, üzüm üzüme baka baka kararır. Size yardımcı ve yapıcı geribildirim vereceğine güvendiğiniz insanlarla ilişkiler kurun. Genel yeteneklerine ve kapasitenize inanan kişilerden kritik geribildirim almaya ne kadar alışırsanız o kadar iyi olacaktır.

4. Zeki insanlar kolay sıkılırlar.

Zeki olmak, meraklı olmakla aynı değildir. Fakat her iki niteliğe de sahipseniz aynı davranışları tekrar tekrar sergilemekten kolayca sıkılabilirsiniz. Bazı başarı türleri yaratıcılıktan kaynaklanır, ancak diğer bazı türler bir alanda uzman olmak ve bir dizi davranışı tekrar tekrar yapmaktan kaynaklanır. Eğer zeki, meraklı bir insansanız ve öğrenmeyi seviyorsanız bir şeyi anladıktan sonra ilginizi çabucak kaybedebilirsiniz.Performansı uygulama kısmı sizi sıkıyor olabilir ve sürekli yeni şeyler öğrenmek istersiniz.Bunun sonucunda bir niş bulmak ve aynı formülü tekrarlamaktan daha az kazanç elde edebilirsiniz ve bunlar size fazla sıkıcı veya basit gelebilir.

Çözüm: Genel başarınız söz konusu olduğunda kolay kazançlar elde etmek için can sıkıntısına tahammül etme fikrine çok daha geniş bir bakış açısıyla bakmayı deneyin.Büyük bir değişiklik yapmaya çalışmak yerine, sıkıntılara kısa süreliğine (birkaç dakika veya saat) tahammül etmeye çalışın ve bunun ne zaman başarınız üzerinde ç büyük bir etki yaratabileceğini belirleyin. Örneğin, haftada 5 saatinizi monoton fakat yararlı bir aktiviteye adayın. Ek olarak, işiniz, hobileriniz, fiziksel zindeliğiniz, kendinizi anlama gibi konular dahil olmak üzere hayatınızın çeşitli alanlarında öğrenme sevginizi gösterebileceğiniz alanlara sahip olun.

5. Akıllı insanlar bazen her problemin çözümünü derinlemesine düşünmede görürler.

Zeki insanlar, düşünme becerileriyle başarılı olmaya alışkındırlar. Fakat bazen farklı bir yaklaşımın daha yararlı olacağını göz ardı edebilirler.Örneğin, zeki kişi diğer yaklaşımların daha verimli olacağı durumlarda her kararı fazla araştırarak ve her hatayı gidermeye çalışarak alternatif yaklaşımları sabote edebilir.

Çözüm: Düşünmek sağlıksız bir saplantı haline geldiğinde dikkat edin.Bazen düşünmekten farklı stratejiler sizi başarıya götürebilir. Gevşemek için ara vermeyi deneyin ve detaylı araştırmalarla değil, yaparak öğrenin.İçgörülere ulaşmak için sahip olduğunuz becerileri çeşitlendirin. Bu sayede sahip olduğunuz tek aracın bir çekiç ve her sorunun bir çivi olduğunu düşünmezsiniz. Son olarak, ne zaman kendi kendinize uzun uzun düşünürseniz (negatif bir şekilde) birkaç dakikada yapabileceğiniz bir aktivite bulun (örneğin bir bulmaca) ve o anı bozun.

Bu beş ifadeden hangisine en çok katılıyorsunuz? Hangisinin sizi yansıttığını düşünüyorsunuz? Sıralama yapmaya çalışın.Çevrenizde bu tuzaklara düşmüş gibi görünen çalışma arkadaşlarınız veya başka insanlar var mı?Herhangi bir utanç veya yargı hissinden kurtulmaya çalışın. Bu, alışkanlıkların üstesinden gelmek için ne gereklidir ne de faydalı.Kendinizle bağdaştırdığınız eğilimlerin hepsinin burada ana hatlarıyla anlattığım hedefli, pratik ve problem çözme odaklı yaklaşımla uzun süredir devam eden derin psikolojik kalıpların bile tersine dönebileceğini bilin.